به طور کلی 3 مدل اصلی فرش دستباف برای بافت وجود دارد.
ترکی، فارسی و التلیفیقی هستند، بسته به نوع فرشی که قرار است بافته شود، یکی از آن ها را انتخاب کنید، اما در کل از فرش ترکی بیشتر از دو مدل دیگر استفاده می شود.
این نوع نخ به دقت بسیار بالایی نیاز دارد، روش کار به این صورت است که دو نخ موازی به صورت عرضی روی قاب بسته می شود که به آن دو نخ زهواره می گویند.
حالا بسته به زوج یا مجرد بودن شیرازه فرش و روفرشی 6 متری ترک، چلا را زیر و روی زهوار می گذارند.
این کار با توجه به تعداد نخ هایی که استادکار برای فرش مناسب تشخیص داده انجام می شود.
در واقع یک نفر چلا را از پایین رد می کند و به نفر دوم طرف دیگر می دهد.
بعد از گذراندن رشته، نفر دوم آن را به نفر اول برمی گرداند. با تکرار این کار، نخ های تار را در کنار هم و موازی قرار می دهد.
مزیت چله ترکی به فارسی و ترکیبی این است که به دلیل نظم و دقت باعث می شود که بافنده در هنگام بافت فرش کنترل بیشتری داشته باشد.
چله کشی پرشین با توجه به اینکه ابتدا روی زمین کشیده می شود و سپس به میله منتقل می شود از نظم و دقت چندان بالایی برخوردار نیست.
روش کار بدین صورت است که ابتدا صنعتگر سه میله به قطر حدود یک و نیم سانتی متر و طول یک متر را روی زمین قرار می دهد و نخ را یک متر بیشتر از طول لازم در نظر می گیرد.
در اطراف این میله ها، نقاشی روی زمین انجام می شود.
به این ترتیب سه میل به فاصله یک و سه متری قرار می گیرد و ریسمان به دور اولی بسته می شود.
از زیر دومی می گذرد و سومی را دور می زند.
اما در راه بازگشت از نوار 2 و از زیر میله 1 عبور می کند.
طراحی ترکیبی.
چلکشی ترکیبی همان طور که از نامش پیداست، ترکیبی از چلکشی و ترکیبی فارسی است که در موارد بسیار محدود استفاده می شود.
تا اینجا انواع فرش دستبافت را شناختیم، اما انواع الیافی که برای فرش استفاده می شود نیز متفاوت است.
پشم، پنبه و ابریشم سه متریال اصلی هستند که در فرش استفاده می‌شوند و هر کدام دارای ویژگی‌ها و مشخصات خاصی هستند که بسته به نوع فرش یکی از آن‌ها انتخاب می‌شود.
نخ ابریشم.
زمانی که بافنده بخواهد فرشی ظریف و ریز بافته ببافد، نیاز به ساختار چله محکمی دارد تا بتواند وزن و تراکم گره ها را تحمل کند، بنابراین باید با ظرافت و استحکام زیاد به سراغ نخ هایی برود که نخل ابریشم است.
نخ ابریشم یا چله در کارخانجات ابریشم سازی از پیله کرم ابریشم تولید می شود و فرش هایی که از این الیاف برای چله استفاده می کنند دارای خاصیت خاصی هستند.
